Phong cách Indochine - Sự giao hòa văn hóa Đông Tây

Phong cách Indochine là sự giao hòa hai nền văn hóa Đông Tây. Năm 1923, một người Pháp tên là Ernest Hebrard đến Hà Nội để đảm nhận vai trò cấp cao về quy hoạch và kiến ​​trúc đô thị trên khắp các thuộc địa của Đông Dương. Bạn có thể không nghe thấy tên của anh ấy khi bạn đi qua Việt Nam và Campuchia, nhưng bạn chắc chắn sẽ bắt gặp tác phẩm của anh ấy - dưới dạng kiến ​​trúc, hoặc trong quy hoạch thành phố, hiện đang oằn mình dưới sức ép của sự gia tăng và phát triển dân số.

Những năm tháng của Hebrard ở Đông Dương vô cùng hiệu quả và có ảnh hưởng - không nơi nào hơn Hà Nội, thủ đô khi đó của Đông Dương thuộc Pháp. Ông đã tạo ra một số tòa nhà thuộc địa nổi bật nhất còn sót lại - và đi tiên phong trong phong cách kiến ​​trúc kết hợp các yếu tố địa phương và châu Âu cho cả mục đích thẩm mỹ và thực tế.

I. Kiến trúc phong cách Indochine là gì?

Khi Pháp đô hộ Việt Nam, sự giao hòa hai nền văn hóa Đông Tây đã tạo nên một phong cách đặc biệt - Phong cách Indochine. Những công trình văn hóa, biệt thự, nhà ở, trang trí nội thất… là những ấn tượng sống động về tâm hồn con người ở “miền đất hứa” - Việt Nam. Ngày nay, những công trình kiến ​​trúc lịch sử nổi bật này vẫn trường tồn với thời gian, ngay tại đây, trên đất nước Việt Nam. Một trong những công trình kiến ​​trúc nổi tiếng biểu tượng cho phong cách Indochine là Nhà hát Lớn nằm ngay trung tâm Hà Nội, là điểm tham quan thu hút mọi du khách.

II. Phong cách Indochine trong thiết kế kiến ​​trúc

Phong cách Indochine là tiêu biểu nhất ở cả sáu nước Đông Dương (gồm Campuchia, Lào, Malaysia, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam) và được chia thành các phần cơ bản: Indochine - lịch sử thống nhất về văn hóa; Lãng mạn Indochine - theo tiêu chuẩn của Pháp; Nghệ thuật sống, phong cách thiết kế nội thất Đông Dương, v.v.

Phong cách kiến ​​trúc Đông Dương

Phong cách kiến ​​trúc Đông Dương là sự sáng tạo của các kiến ​​trúc sư người Pháp. Công trình kiến ​​trúc này đã góp phần tôn vinh nền nghệ thuật kiến ​​trúc dân tộc, tuy có nhiều điểm chiết trung, pha trộn (do người Pháp không sành kiến ​​trúc cổ điển Việt Nam ), đã khuyến khích các kiến ​​trúc sư Việt Nam và sinh viên Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương tiếp tục theo đuổi nền nghệ thuật dân tộc. 

Kiến trúc mang tên “ Phong cách Indochine ” là một loại hình kiến ​​trúc mới của người Pháp đến và sinh sống tại Việt Nam. Tại sao phong cách này lại ra đời? 

Thứ nhất, kiến ​​trúc mang từ Pháp qua vài năm đã bộc lộ nhiều khuyết điểm, đặc biệt là không phù hợp với khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều, gió lớn… cũng như thói quen sinh hoạt và truyền thống thẩm mỹ. Hơn nữa, vào những năm 30 và 40 của thế kỷ 20, ảnh hưởng của Pháp ở Việt Nam giảm dần. 

Để tạo lòng tin với người Việt, một số kiến ​​trúc sư Pháp đang giảng dạy tại Trường Mỹ thuật Đông Dương đã thiết kế lại kiến ​​trúc truyền thống của Pháp cho phù hợp với một số khía cạnh của Việt Nam. 

Phong cách Indochine tại Việt Nam

Không thể không kể đến người sáng lập ra phong cách kiến ​​trúc này, Ernest Hébrard, giáo sư trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, một cán bộ cao cấp được chính phủ Pháp cử sang phụ trách công tác quy hoạch và kiến ​​trúc ở ba nước Đông Dương. Ông là một kiến ​​trúc sư nổi tiếng từng đoạt giải thưởng Prix de Rome. Ông gọi xu hướng thiết kế này là “phong cách kiến ​​trúc Đông Dương” (style Indochinois). 

Thực chất đây là phong cách chiết trung Âu - Á, đây không chỉ là những chi tiết kiến ​​trúc của ba nước Đông Dương mà còn là những chi tiết của kiến ​​trúc Trung Hoa. Hébrard đã để lại cho đời những tác phẩm nghệ thuật vô cùng giá trị. Bảo tàng Louis Finot (nay là Bảo tàng Lịch sử) là kết quả của thiết kế kiến ​​trúc Indochine ở Việt Nam. 
 

Nhiều công trình kiến ​​trúc theo phong cách châu Âu vĩ đại đã được xây dựng qua các thuộc địa - nhưng chúng không phù hợp lắm với khí hậu nóng ẩm. Các tòa nhà của Hebrard, và của những người cùng thời với ông, được gọi là phong cách Indochine. Ông cũng là người có công trong việc phát triển các quy hoạch đô thị cho Hà Nội, Sài Gòn, Phnom Penh và Đà Lạt.

Hebrard được nhớ đến nhiều nhất không phải vì công việc của ông ở Đông Dương thuộc Pháp, mà ở Hy Lạp, nơi chịu trách nhiệm tái phát triển thành phố Thessaloniki, sau trận hỏa hoạn lớn năm 1917.

Một số kiến trúc theo phong cách Indochine tại Việt Nam là: 

• Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, trước đây là Ecole Francaise d'Extreme-Orient và Bảo tàng Louis Finot, Hà Nội (1926 - 1932)

• Bảo tàng Lịch sử Việt Nam của Hebrard, Hà Nội

• Bảo tàng Khoa học, Hà Nội - trước đây là Đại học Tổng hợp Hà Nội 1926 và Viện Pasteur, Hà Nội 1930

• Đại học Khoa học Ernest Hebrard ở Hà Nội

• Viện Pasteur Hà Nội

• Bộ Ngoại giao, Hà Nội - trước đây là Bộ Tài chính 1927

• Nhà thờ Cửa Bắc, Hà Nội, 1925

Ảnh: Nguyễn Quang Huy